HISTORIA KTN

Prof. Adam Massalski  we wstępie do monografii KTN wydanej w 1998 roku napisał:

“Powstało ono na fali zmian, jakie przyniósł polski „październik” 1956 roku, kiedy to – jak napisał Norman Davies (Serce Europy, Londyn 1995, s. 29) – władze PRL zostały zmuszone poczynić „szereg strategicznych koncesji wobec żądań społecznych”.

Przez około pierwszych dziesięć lat w działalności Kieleckiego Towarzystwa Naukowego zaangażowani byli działacze wywodzący się ze środowiska przedwojennych regionalistów, a władze zajęte ważniejszymi problemami społeczno-politycznymi pozostawiały im stosunkowo wiele swobody. Z drugiej strony należy pamiętać, że w pracy KTN w tym okresie można dostrzec więcej działań o charakterze regionalistycznym niż stricte naukowym. Było to niejako konsekwencją ówczesnego składu zarządu, który stanowili w większości nie pracownicy naukowi, a właśnie regionaliści. W pierwszym Zarządzie był tylko jeden docent i trzy osoby ze stopniem doktora. Podejmowane wówczas badania naukowe koncentrowały się głównie na dyscyplinach naukowych neutralnych politycznie, to znaczy archeologii i naukach przyrodniczych. Źródłem utrzymania Towarzystwa była stała dotacja władz wojewódzkich umieszczana corocznie w budżecie Wydziału Kultury Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach. Już wówczas Kieleckie Towarzystwo Naukowe pozostawało pod opieką merytoryczną Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie…”

Dopiero druga połowa lat sześćdziesiątych przyniosła dość istotne zmiany w sytuacji KTN. Wówczas to pod koniec rządów Władysława Gomułki nastąpiło zaostrzenie sytuacji politycznej w kraju. Znalazło to również odbicie w działalności Kieleckiego Towarzystwa Naukowego. W roku 1969 radykalnie uległ zmianie Zarząd Towarzystwa, odszedł dotychczasowy prezes Edmund Massalski (miał już 84 lata, został wówczas powołany na członka honorowego Towarzystwa i nadano mu także godność honorowego prezesa). Ster przejęli znacznie młodsi, dynamiczni działacze, w tym kilku dość mocno powiązanych z elitami ówczesnych władz politycznych. Zaowocowało to poważnymi zmianami w Towarzystwie. Po raz pierwszy otrzymało ono lokal biurowy i niebawem zezwolenie na wydawanie periodyku „Studia Kieleckie”. Przejęto także od oddziału kieleckiego Polskiego Towarzystwa Historycznego redakcję „Rocznika Świętokrzyskiego”. Jednocześnie zaczęto w większym niż dotychczas stopniu penetrować zagadnienia najnowszej historii regionu i polityki społecznej, choć nadal silny pozostawał nurt badań przyrodniczych.

Nową wartością u schyłku lat sześćdziesiątych w życiu społecznym Kielc było także powstanie początkowo filii, a następnie dwóch państwowych wyższych uczelni, technicznej i humanistycznej, stacji badawczej Polskiej Akademii Nauk oraz kilku innych placówek o charakterze naukowo-badawczym, co w istotny sposób wpłynęło na znaczące rozszerzenie się bazy rekrutacyjnej członków Towarzystwa, z drugiej zaś strony zlikwidowało jego wyłączność na polu naukowym w mieście i regionie. Tego rodzaju konkurencyjność przejawiała się zwłaszcza w działalności wydawniczej.

Bez większych zmian jakościowych sytuacja taka trwała praktycznie aż do roku 1989, kiedy to nastąpiła transformacja ustrojowa. Zgodnie z nowym ustawodawstwem państwo zaprzestało dotowania organizacji o charakterze społecznym. W związku z tym wiele regionalnych towarzystw naukowych zamarło lub zawiesiło swoją działalność. Kieleckie Towarzystwo Naukowe należało do tej grupy organizacji regionalnych, które nie tylko nie upadły, ale w nowych warunkach zupełnie samodzielnie potrafiły zintensyfikować swoje dokonania w zakresie wydawnictw naukowych i popularyzacji nauki.

Logo KTN zaprojektował pan dr Kazimierz Głowacki.